قانون ثبت علائم و اختراعات
مصوب 1/4/1310 با اصلاحات و الحاقات بعدی

فصل اول- ثبت علائم تجارتی
ماده 1- علامت تجارتی عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش- تصویر – رقم – حرف- عبارت- مهر- لفاف و غیر آن که برای امتیاز محصول صنعتی- تجارتی یا فلاحتی اختیار می‌شود.
ممکن است یک علامت تجارتی برای تشخیص امتیاز محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعت یا تجار و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملکت اختیار شود.
تبصره- داشتن علامت تجارتی اختیاری است مگر در مواردی که دولت آن را الزامی قرار دهد.
ماده 2- حق استعمال انحصاری علامت تجارتی فقط برای کسی شناخته خواهد شد که علامت خود را به ثبت رسانیده باشد.
ماده 3- کسانی که در ایران دارای موسسات تجارتی، صناعتی یا فلاحتی هستند اعم از اتباع داخله یا خارجه در صورتی که علائم تجارتی آنها موافق شرایط ذیل ثبت شود از مزایای این قانون بهره‌مند خواهند شد.
ماده 4- کسانی که موسسات صنعتی یا تجارتی و یا فلاحتی آنان در خارج از ایران واقع است موافق شرایط ذیل می‌توانند از مزایای این قانون بهره‌مند شوند.
1- علائم خود را به موجب مقررات این قانون در ایران به ثبت برسانند.
2- مملکتی که موسسه آنها در آنجا واقع شده به موجب عهدنامه و یا قوانین داخلی خود از علائم تجارتی ایران حمایت کنند.
ماده 5- هیچ یک از علایم ذیل را نمی‌توان به عنوان علامت تجارتی اختیار نموده و یا آنها را یکی از اجزاء یک علامت تجارتی قرار داد:
1- بیرق مملکتی و ... ایران و هر بیرق دیگری که دولت ایران استعمال آن را به طور علامت تجارتی منع کند. علامت شیر و خورشید- نشان‌ها- مدال‌ها – و انگ‌های دولت ایران.
2- تمثال ... و ... مگر با اجازه مخصوص.
3- کلمات و یا عباراتی که موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد از قبیل ... - ... دولتی و امثال آن.
4- علامات موسسات رسمی مانند صلیب سرخ و نظایر آن.
5- علائمی که مخل انتظامات عمومی و یا منافی عفت باشد.
ماده 6- کسی که تقاضای ثبت علامتی را می‌نماید باید شخصاً و یا توسط وکیل ثبت آن را از شعبه مخصوصی که در دفتر محکمه ابتدائی تهران برای این امر تشکیل می‌شود به موجب اظهارنامه بخواهد این اظهارنامه باید بلافاصله بعد از تسلیم به شعبه مزبور در دفتر خاصی ثبت و در مقابل آن رسید داده شود.
ماده 7- متصدی شعبه مزبور در ماده فوق باید تا 15 روز از تاریخ وصول اظهارنامه و ضمائم آن تکلیف قبول یا رد آن را معین نماید.
در صورتی که تقاضای ثبت رد شود علل رد باید صریحاً ذکر گردد، تقاضا کننده می‌تواند از تصمیم رد تا ده روز از تاریخ ابلاغ آن به رئیس محکمه اول ابتدائی تهران شکایت کند حکم محکمه قابل استیناف و تمیز خواهد بود.
ماده 8- در صورتی که تقاضای ثبت از طرف متصدی شعبه فوق‌الذکر قبول گردد و یا بعد از رد تقاضا حکم قطعی دائر به قبول آن صادر شود اداره ثبت اسناد تهران مکلف است تا 15 روز از تاریخ تقدیم سواد تصمیم یا حکم قطعی علامت را به ثبت رسانیده تصدیق رسمی ثبت را به تقاضا کننده بدهد.
ماده 9- در موارد ذیل متصدی شعبه مذکور در ماده 6 تقاضای ثبت را رد خواهد کرد:
1- در صورتی که علامت مخالف مقررات قانون باشد.
2- در صورتی که علامت قبلاً به اسم دیگری ثبت شده و یا شباهت علامت با علامت دیگری که ثبت شده است به اندازه‌ای باشد که مصرف کنندگان عادی یعنی اشخاصی را که اطلاعات مخصوصی ندارند به اشتباه بیاندازد.
ماده 10- ثبت هر علامت با قید مراتب ذیل به عمل می‌آید:
1- تاریخ روز و ماه و سال ثبت با تمام حروف.
2- اسم- شغل- محل اقامت و تابعیت صاحب علامت و وکیل در صورتی که تقاضا به توسط وکیل به عمل آمده باشد.
3- اسامی و اوصاف محصول یا طبقات محصولاتی که علامت برای تشخیص و امتیاز آن اختیار شده.
4- تعریف علامت به طور اجمال با تعیین اجزائی که تقاضا کننده می‌خواهد حق استعمال انحصاری آن را برای خود تخصیص دهد.
5- حق الثبتی که اخذ می‌شود.
ماده 11- هر تغییری که در خود علامت و یا در نوع محصولاتی که علامت برای تشخیص و امتیاز آن به کار می‌رود داده شود باید مطابق مقررات این قانون جداگانه به ثبت برسد و الا قابل حمایت نخواهد بود.
ماده 12- علامت تجارتی قابل نقل و انتقال است ولی انتقال آن در مقابل اشخاص ثالث وقتی معتبر خواهد بود که موافق مقررات این قانون به ثبت رسیده باشد.
ماده 13- ثبت هر علامت و هر تغییری که مطابق این قانون باید به ثبت برسد تا پانزده روز از تاریخ ثبت توسط اداره ثبت اسناد تهران به خرج تقاضا کننده در مجله رسمی وزارت عدلیه اعلان خواهد شد.
ماده 14- علاماتی که ثبت شده باشند از تاریخ تسلیم اظهارنامه حمایت خواهند شد و مدت اعتبار ثبت علامت ده سال است ولی صاحب علامت می‌تواند تقاضای تجدید ثبت نماید در این صورت حق استعمال انحصاری ده سال دیگر با صاحب علامت خواهد بود و به همین طریق هر تجدید ثبت حق مزبور را برای ده سال تضمین می‌نماید.
ماده 15- حقی که برای ثبت علامت اخذ می‌شود به قرار ذیل است:
1- حق‌الثبت اظهارنامه علامت برای متقاضیان ایرانی بدون احتساب بهای ورقه دوازده هزار (12000) ریال.
2- حق‌الثبت اظهارنامه علامت برای متقاضیان غیر ایرانی بدون احتساب بهای ورقه یکصد هزار (100000) ریال.
3- حق‌الثبت علامت قطع نظر از عده طبقات محصول برای متقاضیان ایرانی مقطوعاً بیست و هشت هزار (28000) ریال.
4- حق‌الثبت علامت قطع نظر از عده طبقات محصول برای متقاضیان غیر ایرانی مقطوعاً یک میلیون و دویست هزار (1200000) ریال.
5- برای هر طبقه محصول اگر چه منحصر به فرد باشد بابت هر طبقه اضافی برای متقاضیان ایرانی علاوه بر حق‌الثبت اظهارنامه و حق‌الثبت علامت پنج هزار (5000) ریال.
6- برای هر طبقه محصول اگر چه منحصر به فرد باشد بابت هر طبقه اضافی برای متقاضیان غیر ایرانی علاوه بر حق‌الثبت اظهارنامه و حق‌الثبت علامت سی هزار (30000) ریال.
7- حق‌الثبت معاملات و انتقالات مربوط به علامت مطابق تعرفه حق‌الثبت اسناد رسمی خواهد بود.
ماده 16- اشخاص ذیل می‌توانند نسبت به علامتی که تقاضای ثبت آن شده یا به ثبت رسیده است اعتراض کنند:
1- کسانی که آن علامت را علامت تجارتی خود می‌دانند.
2- کسانی که آن علامت با علامت آنها به اندازه‌ای شباهت دارد که مصرف کنندگان عادی را به اشتباه می‌اندازد. در هر یک از دو صورت فوق‌الذکر اگر معترض کسی باشد که علامت قبلاً به اسم او ثبت نشده است باید در حین اعتراض برای علامت خود مطابق مقررات این قانون تقاضای ثبت کرده حق‌الثبت و تمام مخارج مربوطه به آن را قبلاً تادیه نماید. در مورد کسانی که موسسه آنها در خارج از ایران واقع است حق‌اعتراض مشروط به شرط معامله متقابله مذکوره در فقره 2 ماده 4 می‌باشد.
ماده 17- اگر اعتراض قبل از آنکه علامت معترض علیه به ثبت رسیده باشد به عمل آید باید به ترتیب و در موعدی که در نظامنامه مذکور در ماده 23 مقرر می‌شود به تقاضا کننده ثبت علامت ابلاغ گردد تا در صورتی که به اعتراض تسلیم نشده و تقاضای خود را مسترد ننمود معترض در مدت مقرر در نظامنامه فوق‌الذکر به محکمه ابتدائی تهران رجوع کند.
در مورد این ماده عملیات راجعه به ثبت متوقف خواهد ماند لیکن هر گاه معترض در ظرف مدتی که به موجب نظامنامه مذکور فوق مقرر می‌شود به محکمه رجوع ننمود و یا بعد از رجوع دعوای خود را تعقیب نکرد علامت به اسم معترض علیه ثبت و وجوهی که معترض تادیه نموده به نفع دولت ضبط خواهد شد.
ماده 18- هر گاه اعتراض راجع به علامت ثبت شده باشد معترض باید مستقیماً در محکمه ابتدائی تهران اقامه دعوی کرده و ابطال ثبت را تقاضا نماید.
ماده 19- جز در مواردی که به موجب نظامنامه‌های وزارت عدلیه استثناء شود اصول رسیدگی مطابق اصول محاکمات تجارتی است و در هر حال حکم محکمه در حدود قوانین استیناف و تمیز خواهد بود.
تبصره- مفاد حکم قطعی باید به خرج محکوم له در مجله رسمی وزارت عدلیه و یکی از جراید یومیه تهران منتشر شود محکوم له می‌تواند مخارج مزبور را در جزء خسارت از محکوم علیه مطالبه نماید.
ماده 20- هر گاه معترض ثابت کند که نسبت به علامت به واسطه سابقه استعمال مستمر قبل از تقاضای ثبت حق تقدم داشته محکمه حکم خواهد داد که آن علامت به اسم معترض ثبت شود و اگر علامت مورد اعتراض قبلاً در اداره ثبت اسناد به ثبت رسیده باشد محکمه حکم خواهد داد که ثبت سابق ابطال و علامت به نام معترض ثبت گردد.
ماده 21- ترتیبات مقرره فوق در موردی نیز رعایت خواهد شد که اعتراض راجع به ثبت انتقال علامت یا به ثبت تغییر خود علامت و یا راجع به ثبت تغییر محصولاتی باشد که علامت برای تشخیص و امتیاز آن به کار می‌رود.
ماده 22- کسی که نسبت به ثبت‌های راجع به علامتی از تاریخ ثبت تا سه سال اعتراض نکرده باشد دیگر نمی‌تواند نسبت به ثبت آن اعتراض نماید مگر اینکه ثابت کند معترض علیه در حین ثبت عالم بوده است به اینکه علامت را خود معترض یا کسی که به معترض علامت را انتقال داده قبلاً به طور مستمر استعمال کرده. ول هر گاه معترض علیه ثابت نماید که معترض قبل از انقضاء مدت 3 سال فوق از ثبت علامت اطلاع داشته است اعتراض معترض پذیرفته نخواهد شد.
ماده 23- برای اجرای مقررات این فصل نظامنامه‌های لازمه از طرف وزارت عدلیه تنظیم خواهد شد. در نظامنامه‌های مزبور تکلیف نکات ذیل باید صراحتاً تعیین شود:
1- طرز تنظیم اظهارنامه.
2- اسناد و اوراقی که باید عین یا سواد یا ترجمه مصدق آن و همچنین کلیشه و یا کلیشه‌هائی که باید ضمیمه اظهارنامه بشود.
3- طبقه‌بندی محصولات.
4- موافق چه ترتیب علامت به ثبت خواهد رسید.
5- مراتبی که باید در اظهار نامه راجع به ثبت انتقال علامت و یا راجع به تغییر در علامت و در محصولی که علامت راجع به آن است قید شود.
6- اعلاناتی که باید راجع به علامت در مجله رسمی منتشر شود و میزان خرج اعلانات.
7- اصول رسیدگی محاکم در مورد مذکور در مواد 7 و 19.
8- ترتیبی که مطابق آن کلیه ابلاغات مربوطه به علامات تجارتی باید به عمل آید.
9- تعرفه ترجمه و تصدیق صحت ترجمه.
ماده 24- ثبت علامات متعلق به کسانی که در ایران دارای موسسات صنعتی و تجارتی یا فلاحتی بوده و مطابق قانون علائم صنعتی (مصوب نهم فروردین 1304) به عمل آمده است برای بقیه مدت ده سال مقرر در قانون مزبور به اعتبار خود باقی است.
ماده 25- کسانی که موسسات تجارتی- صنعتی یا فلاحتی آنان در خارج ایران بوده و مطابق قانون نهم فروردین ماه 1304 علامت خود را به ثبت رسانیده باشند یا تقاضای ثبت کرده ولی علامت آنها به ثبت نرسیده و بعد از تاریخ اجرای این قانون به ثبت برسد در صورتی از مزایای این قانون برای بقیه مدت ده سال بهره‌مند خواهند شد که مملکتی که موسسات آنها در آنجاست به موجب عهدنامه یا قوانین داخلی خود از علائم تجارتی ایران حمایت نماید.

فصل دوم- ثبت اختراع
ماده 26- هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلفه صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می‌دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده نماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشند.
نوشته‌ای که در این مورد اداره ثبت اسناد تهران می‌دهد ورقه اختراع نامیده می‌شود.
ماده 27- هر کس مدعی یکی از امور ذیل باشد می‌تواند تقاضای ثبت نماید:
1- ابداع هر محصول صنعتی جدید.
2- کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی.
ماده 28- برای امور ذیل نمی‌توان تقاضای ثبت نمود:
1- نقشه‌های مالی.
2- هر اختراع یا تکمیلی که مخل انتظامات عمومی یا منافی عفت یا مخالف حفظ‌الصحه عمومی باشد.
3- فورمول‌ها و ترتیبات داروئی.
ماده 29- کسی که بدواً مطابق این قانون تقاضای ثبت اختراع به نام خود می‌نماید مخترع شناخته می‌شود مگر اینکه خلاف ادعای او در محاکم صلاحیت‌دار به ثبوت برسد.
ماده 30- مخترعی که در خارج ایران برای اختراع خود مطابق قوانین محل تحصیل ورقه اختراع کرده می‌تواند در صورتی که مدت ورقه مزبور منقضی نشده باشد در ایران نیز برای بقیه آن مدت تقاضای ورقه اختراع کند لیکن اگر اختراع مزبور را کسی یا موسسه‌ای در ایران قبل از تقاضای ثبت اختراع کلاً یا جزئاً به موقع عمل یا استفاده گذارد و یا مقدمات استفاده آن را تهیه کرده باشد مخترع نمی‌تواند از عملیات آن شخص یا موسسه جلوگیری کند.
ماده 31- مفاد مواد 6 و 7 و 8 این قانون در مورد تقاضای ثبت اختراع نیز رعایت خواهد شد.
ماده 32- اظهارنامه ثبت وقتی قبول می‌شود که مخترع یا نماینده او 5 ریال طلا برای اظهارنامه و لااقل حق‌الثبتی را که به موجب ماده 34 برای سال اول مقرر است نقداً تادیه نماید.
حقی که برای اظهارنامه اخذ می‌شود در هیچ مورد مسترد نخواهد شد.
ماده 33- مدت اعتبار ورقه اختراع به تقاضای مخترع 5 یا 10 یا 15 و یا منتهی 20 سال خواهد بود و در مدت مزبور که باید صراحتاً در ورقه اختراع قید شود مخترع یا قائم مقام قانونی او حق انحصاری ساخت یا فروش یا اعمال و یا استفاده از اختراع خود را خواهد داشت.
ماده 34- برای ثبت اختراع حق‌الثبت به طریق ذیل اخذ می‌شود:
برای 5 سال اول از قرار سالی 10 ریال طلا.
برای 5 سال دوم از قرار سالی 20 ریال طلا.
برای 5 سال سوم از قرار سالی 30 ریال طلا.
برای 5 سال چهارم از قرار سالی 40 ریال طلا.
ممکن است تمام یا بعضی از اقساط سنواتی فوق را در حین صدور ورقه اختراع دفعتاً تادیه نموده در این صورت اگر پنج قسط دفعتاً تادیه شود پنج درصد و اگر ده قسط تادیه شود ده درصد و اگر پانزده قسط تادیه شود پانزده درصد و اگر بیست قسط تادیه شود بیست درصد تخفیف داده می‌شود.
ماده 35- قسط هر سال اگر قبلاً تادیه نشده باشد باید در ظرف 3 ماه اول همان سال تادیه گردد و الا ثبت اختراع از درجه اعتبار ساقط خواهد شد.
هر گاه در ظرف سه ماه دوم سال صاحب ورقه دو برابر حقی را که متعلق به آن سال است تادیه نماید ثبت اختراع به اعتبار خود باقی خواهد ماند.
ماده 36- ورقه اختراع به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد و همچنین ورقه مزبور به هیچ وجه دلالت بر این نمی‌کند که تقاضا کننده یا موکل او مخترع واقعی می‌باشد و یا شرح اختراع یا نقشه‌های آن صحیح است و اشخاص ذینفع می‌توانند نسبت به موارد مزبور در محکمه ابتدائی تهران اقامه دعوی کرده خلاف آن را ثابت نماید.
ماده 37- در موارد ذیل هر ذینفعی می‌تواند به محکمه ابتدائی تهران رجوع کرده و تقاضای صدور حکم بطلان ورقه اختراع را بنماید:
1- وقتی که اختراع، اختراع جدید نیست.
2- وقتی که ورقه اختراع مخالف مقررات ماده 28 صادر شده باشد.
3- وقتی که اختراع مربوط به طریقه‌های علمی صرف بوده و عملاً قابل استفاده صنعتی یا فلاحتی نباشد.
4- وقتی که پنج سال از تاریخ صدور ورقه اختراع گذشته و اختراع به موقع استفاده عملی گذاشته نشده باشد.
تبصره- هر اختراع یا هر تکمیل اختراع موجودی که قبل از تاریخ تقاضای ثبت خواه در ایران و خواه در خارجه در نوشتجات یا نشریاتی که در دسترس عموم است شرح و یا نقشه آن منتشر شده و یا به مورد عمل یا استفاده گذارده شده باشد اختراع جدید محسوب نمی‌گردد.
ماده 38- در مورد مواد 36 و 37 مفاد ماده 19 لازم‌الرعایه خواهد بود.
ماده 39- دارنده ورقه اختراع می‌تواند ملکیت یا حق استفاده از موضوع اختراع خود را کلاً یا جزئاً به هر طریقی که بخواهد به دیگری منتقل نماید.
هر گاه ورقه اختراع ارثاً منتقل شده باشد مالک جدید وقتی می‌تواند از مزایای این قانون بهره‌مند شود که این انتقال را به ثبت برساند.
ماده 40- هر گونه معامله راجع به ورقه اختراع باید به موجب سند رسمی به عمل آمده و در دفتر ثبت اختراعات نیز ثبت شود و الا آن معامله نسبت به اشخاص ثالث معتبر نخواهد بود.
هر گاه معامله در خارج ایران واقع گردد آن معامله در ایران نسبت به اشخاص ثالث وقتی معتبر خواهد بود که در اداره ثبت اسناد تهران ثبت شده باشد.
ماده 41- حق‌الثبت معاملات و انتقالات مذکور در دو ماده فوق را وزارت عدلیه مطابق نظامنامه معین خواهد کرد لیکن در هر حال نباید از دو پهلوی تجاوز نماید.
ماده 42- مراجعه به کلیه اسناد و اوراق مربوط به ثبت هر اختراع پس از صدور ورقه اختراع آزاد است و هر کس می‌تواند از اسناد و اوراق مربوط به ورقه اختراع یا معاملات راجعه به آن با تادیه حقی که به موجب نظامنامه معین خواهد شد سواد مصدق تحصیل کند.
ماده 43- دارنده هر ورقه اختراع یا قائم مقام قانونی او می‌تواند در تمام مدت اعتبار ورقه مزبور هر تغییری را که در اختراع خود داده باشد مطابق مقررات این قانون به ثبت رساند حق‌الثبت هر تغییر ده ریال طلا خواهد بود.
ماده 44- نسبت به اتباع خارجه که در ایران تقاضای ثبت اختراع نموده و اقامتگاه آنان در ایران نباشد مقررات عهدنامه که با دولت متبوع آنها منعقد شده باشد مرعی خواهد بود و اگر عهدنامه نباشد معامله متقابله خواهد شد.
ماده 45- وزارت عدلیه نظامنامه‌های مربوط به اجرای این فصل را تنظیم خواهد نمود- در نظامنامه‌های مزبور باید تکلیف نکات ذیل صریحاً معین گردد:
1- طرز تنظیم اظهارنامه ثبت.
2- اسناد و اوراقی که باید عین یا سواد یا ترجمه مصدق آنها ضمیمه اظهارنامه شود.
3- تعرفه انتشارات در مجله رسمی و تعرفه ترجمه و تصدیق صحت ترجمه.
4- ترتیبی که مطابق آن کلیه ابلاغات مربوط به ثبت اختراع باید به عمل آید.

فصل سوم- مقررات مشترکه
ماده 46- رسیدگی به دعاوی حقوقی یا جزائی مربوطه به اختراع یا علامات تجارتی در محاکم تهران به عمل خواهد آمد اگر چه در مورد دعاوی جزائی جرم در خارج از تهران وقایع یا کشف و یا متهم در خارج تهران دستگیر شده باشد که در این موارد تحقیقات مقدماتی در محل وقوع یا کشف جرم یا دستگیری متهم به عمل آمده و دوسیه برای رسیدگی به محاکم تهران ارجاع می‌شود.
ماده 47- اگر در ضمن رسیدگی جزائی متهم برای دفاع خود موضوع مالکیت علامت تجارتی یا اختراع را مطرح کند خود محکمه جزا باید در این موضوع نیز رسیدگی نماید.
ماده 48- طریق تامین دلیل موارد و ترتیب توقیف محصولاتی که مخالف حق حاصل از ثبت علامات تجارتی یا حق اختراع باشد و همچنین موعدی که اگر بعد از تامین یا توقیف اقامه دعوی نشود تامین یا توقیف باطل می‌گردد به موجب نظامنامه‌هائی که از طرف وزارت عدلیه تنظیم می‌شود معین خواهد شد اعم از اینکه مطابق نظامنامه‌های مزبور مراجعی که برای انجام این امور معین می‌شود مقامات قضائی باشند یا مامورین کشوری از قبیل مامورین گمرک و غیر آنها.
ماده 49- در مورد خساراتی که خواه از مجرای حقوقی خواه از مجرای جزائی در دعاوی مربوطه به اختراعات و علایم تجارتی مطالبه می‌شود خسارات شامل ضررهای وارده و منافعی خواهد بود که طرف از آن محروم شده است.
ماده 50- قانون نهم فروردین ماه 1304 راجع به علائم تجارتی و صنعتی نسخ و این قانون از 15 تیر 1310 به موقع اجرا گذارده می‌شود.
ماده 51- وزارت عدلیه مامور اجرای این قانون است.