مصوب 11/2/1360

تعریف
ماده 1- انجمن حمایت زندانیان انجمنی است که با شرکت مسئولان و معتمدان به شرح مواد بعد در مقر هر دادگاه عمومی، دادگاه شهرستان و دادگاه بخش مستقل (در صورت وجود زندان) تشکیل می‌شود. انجمن موسسه‌ای خصوصی و غیر انتفاعی و دارای شخصیت حقوقی است نظارت بر کار، تشکیل و انحلال و تعیین خط‌مشی و صدور احکام و هماهنگی امور انجمن‌ها در سطح کشور بر عهده اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی است.

اهداف
ماده 2- انجمن در جهت کمک به زندانیان و خانواده آنان و نوپروری و اصلاح زندانیان و همکاری با زندان‌ها و موسسات تامینی و تربیتی و مراکز مراقبت پس از خروج زندانیان فعالیت و اقدام می‌نمایند.

وظایف
ماده 3- انجمن به هر اقدام و عملی که اهداف انجمن ایجاب کند موظف است از جمله موارد زیرین:
الف- کمک به خانواده زندانیان.
ب- بازسازی شخصیت و اصلاح و ارشاد زندانیان.
ج- کمک در جهت آموزش حرفه‌ای به زندانیان.
د- کمک به اشتغال زندانیان پس از آزادی با تهیه فرصت‌های شغلی یا کمک مالی.
هـ - مساعدت در بهبود وضع بهداشت و درمان، ترغیب و تشویق فعالیت‌های فرهنگی، ورزشی، حرفه‌ای و آموزشی زندان‌ها. انجمن خدمات خود را به کلیه زندان‌ها، کانون‌های اصلاح و تربیت اطفال بزهکار، مراکز مراقبت پس از خروج زندانیان بزرگسال و اطفال بزهکار و دیگر موسسات تامینی و تربیتی که وجود دارند یا بعداً ایجاد می‌شوند و نیز به کسانی که در این زندان‌ها و موسسات نگهداری می‌شوند و به خانواده آنها ارائه خواهد کرد.
و- استفاده از خدمات اطباء، مددکاران، مهندسین، آموزگاران و صاحبان تخصص و حرفه و فن در جهت بهبود وضع زندانیان و پرداخت پاداش خرید خدمت به آنها.
ز- تلاش برای افزایش درآمد انجمن با فعالیت‌های اقتصادی و انتفاعی و جلب کمک اشخاص و موسسات حقوقی و حقیقی و دولت.
ح- تهیه طرح‌ها و پیشنهادهائی در زمینه بهبود وضع زندان و موسسات تامینی و تربیتی با ایجاد موسسات جدید و تسلیم طرح‌ها به مسئولان مربوط.
ط- همکاری با موسسات علمی و تحقیقی که در زمینه زندان‌ها و بزهکاری و مسائل مربوط به آن فعالیت و تحقیق می‌کنند و استفاده از نتایج کار و پیشنهادهای این موسسات.

اختیارات
ماده 4- انجمن می‌تواند در موارد زیرین اقدام کند:
1- همکاری با مسئولان زندان و جلب مساعدت موسسات کشور در مورد درمان زندانیانی که دچار ناهنجاری‌های مغزی و روانی هستند.
2- انجام فعالیت‌های عام‌المنفعه، خیریه، اقتصادی و اقدامات اداری در جهت انجام وظایفی که به موجب این اساسنامه و دیگر مقررات مربوط به عهده انجمن است.
3- اعلام نظر مشورتی به مسئولان زندان در مورد حسن اداره زندان‌ها، موسسات تامینی و تربیتی و موسسات وابسته به آنها یا در مورد زندانیان یا خانواده آنان و در هر موردی که با زندانیان و خانواده آنان ارتباط یابد.

سرمایه
ماده 5- سرمایه انجمن تشکیل می‌شود از:
الف- کمک اشخاص حقیقی با حقوقی یا دولت.
ب- عواید حاصل به موجب مقررات خاص از قبیل عوارض.
ج- عواید حاصل از فعالیت‌های اقتصادی انجمن.
ماده 6- درآمدها و هزینه‌های انجمن باید طبق اصول حسابداری دقیقاً در دفاتر قانونی وارد و طبق اصول کلی حسابداری و مقررات اساسنامه و مقرراتی که از مراجع مسئول ابلاغ می‌شود هزینه شود.
ماده 7- سال مالی از اول فروردین ماه هر سال شروع و به آخر اسفند ماه ختم می‌شود مگر در سال اول تاسیس انجمن که ابتدای سال مالی تاریخ تاسیس انجمن است. ترازنامه هر سال مالی باید تا آخر اردیبهشت تهیه و به اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی و نیز به بازرسان انجمن ارسال شود.
ماده 8- خدمات هیات مدیره افتخاری و رایگان است.

تشکیلات
ماده 9- ارکان انجمن عبارتند از:
1- اعضاء.
2- مجمع عمومی اعضاء.
3- هیات مدیره.
4- مدیر عامل و قائم مقام او.
5- بازرسان.

اعضاء
ماده 10- انجمن دارای اعضائی است که به انتخاب دادستان شهرستان یا عمومی تعیین می‌شوند. وظیفه اعضاء مساعدت مادی و معنوی به انجمن است.
عضویت اعضاء افتخاری است هیچ‌گونه معرفی‌نامه یا کارت عضویت برای اعضاء صادر نخواهد شد.

وظایف و اختیارات مجمع عمومی
ماده 11- مجمع عمومی با شرکت اعضاء به دعوت دادستان هر ساله در هفته آخر اردیبهشت ماه تشکیل می‌شود.
1- استماع گزارش هیات مدیره.
2- پیشنهاد طرق بهبود وضع زندان.
3- تعیین دو نفر بازرس از بین اعضاء و معرفی آنان به هیات مدیره.

هیات مدیره
ماده 12- هیات مدیره از افراد ذیل تشکیل می‌شود:
دادستان عمومی- دادستان انقلاب اسلامی- مدیر کل سازمان زندان‌ها- فرمانده یا رئیس زندان و 3 نفر معتمد که از بین اشخاص متقی و موجه و خیر محل با پیشنهاد مدیر کل سازمان زندان‌ها و تایید ریاست سازمان انتخاب می‌شوند.
ماده 13- هیات مدیره در تهران از اشخاص زیر تشکیل می‌شود:
نماینده دادستان کل کشور- دادستان عمومی تهران- دادستان انقلاب اسلامی تهران- رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور و سه نفر معتمد به انتخاب رئیس سازمان زندان‌های کشور.
ماده 14- جلسات هیات مدیره با شرکت اکثریت اعضاء رسمیت دارد و تصمیمات با رای اکثریت عده حاضر معتبر است.
ماده 15- مدت خدمت هیات مدیره دو سال است. هیات مدیره تا تعیین و شروع به کار هیات مدیره جدید کماکان وظایف خود را انجام خواهد داد.
ماده 16- وظایف هیات مدیره به شرح زیر است:
الف- انتخاب یک نفر رئیس، یک نفر نایب رئیس، یک نفر خزانه‌دار، یک نفر بازرس از میان اعضای هیات مدیره.
ب- انتخاب یک نفر مدیر عامل از میان اعضاء یا خارج و در صورت لزوم انتخاب یک نفر قائم مقام مدیرعامل.
ج- تهیه اساسنامه و آئین‌نامه و طرح‌های لازم جهت اداره موسسات وابسته اعم از موسسات موجود یا در حال احداث و ارسال آن به دفتر اقدامات تامینی جهت تصویب از طریق شورای عالی قضائی.
د- رسیدگی به وضع زندانیان و کمک به آنان.
هـ - احیای اخلاقی و بازسازی شخصیت و ارشاد و اصلاح زندانیان.
و- ایجاد کار و کارگاه و فرصت‌های اشتغال برای زندانیان در مدت حبس و پس از آن یا هر نوع کمک و اقدام که ایجاب نماید.
ز- مساعدت در سوادآموزی، حرفه‌آموزی، ورزش، تبلیغات فرهنگی و دینی.
ح- مساعدت به خانواده زندانیان و سعی در ارشاد و توان‌بخشی آنان برای زندگی مستقل و سالم.
ط- مساعدت در بهداشت و بهسازی محیط زندان و تامین وسایل بهداشت و درمان.
ی- همکاری با محققان و موسسات پژوهشی در زمینه‌های جرم‌شناسی و علم اداره زندان‌ها و نظایر اینها.
ک: پیشنهاد طرح‌ها و راه‌حل‌ها در زمینه بهبود اداره زندان‌ها و اصلاح و اشتغال زندانیان به مسئولان.
ل: تشکیل جلسات برای رسیدگی و انجام وظایف که باید حداقل کمتر از یک بار در ماه نباشد.
ماده 17- اختیارات هیات مدیره:
1- واگذاری قسمتی از اختیارات هیات به مدیرعامل.
2- استفاده از خدمات مددکاران و تصویب پرداخت پاداش خرید خدمت به آنها و اعزام مددکاران به زندان‌ها و موسسات تامینی و مراقبتی.
3- دعوت از مطلعین و کارشناسان برای بررسی مسائل با حضور در هیات مدیره و اظهار نظریه و پرداخت دستمزد و حق رفت و آمد یا پاداش خرید خدمت آنان.
4- استمداد از موسسات دولتی و غیر دولتی برای انجام وظایف انجمن مانند بیمه زندانیان و خانواده آنان، اعلام مورد به زندان (و در تهران به شورای سرپرستی) برای تعقیب و بهره‌داری از نتیجه اقدامات.
5- اعطای ماموریت به عضو یا جمعی از اعضای خود برای انجام وظایف مقرر یا انجام بررسی و تحقیق و اعلام نتیجه به هیات مدیره.
6- تصویب میزان دستمزد و یا پاداش خدمت به کارکنان دفتری و اداری و فنی و مدیرعامل و قائم مقام وی و مددکاران اجتماعی
مدیرعامل
ماده 18- مدت خدمت مدیریت عامل یک سال مالی است. سمت مدیرعامل با پایان دوره هیات مدیره پایان می‌یابد.

وظایف مدیرعامل
ماده 19- اداره کلیه امور اجرائی و اداری انجمن و هر اقدامی که به موجب این آئین‌نامه و مقررات کشور باید انجام گیرد.
2-اجرای مصوبات هیات مدیره.
3- تهیه پیشنهادها و طرح‌ها و راه‌حل‌ها برای مشکلات و انجام وظایف انجمن.
4- مراجعه و حضور در مراجع قضائی و اداری و جوابگوئی از طرف انجمن.
5- امضای چک‌ها و اسناد تعهد‌آور و اسناد رسمی و مکاتبات و قراردادها طبق مقررات این آئین‌نامه راساً و نیز به وکالت از طرف هیات مدیره در صورت تفویض اختیار.
6- تشکیل جلسات هیات مدیره و تعیین دستور کار جلسات و تنظیم صوت جلسات هیات مدیره.
7- ارسال ترازنامه مالی انجمن و گزارش اقدامات انجام شده به اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی.
8- کوشش برای افزایش درآمد انجمن و افزایش خدمات انجمن.

اختیارات مدیرعامل
ماده 20- الف- تعیین سمت و تقسیم کار کارکنان انجمن.
ب- دعوت جلسات عادی و فوق‌العاده هیات مدیره.
ج- دعوت کارشناسان و جلب نظر متخصصین به منظور بررسی‌های تحقیقی و تهیه طرح‌ها و پیشنهادها.
ماده 21- قائم مقام مدیر عامل در غیاب مدیر عامل با وظایف و اختیارات و انجمن را اداره می‌کند.

بازرسان
ماده 22- مجمع عمومی از میان اعضاء دو نفر بازرس انتخاب و به هیات مدیره معرفی می‌نماید بازرس با بازرسان موظفند منفرداً و مجتمعاً با بررسی مصوبات و اقدامات هیات مدیره و ترازنامه انجمن گزارش خود را به هیات مدیره و مجمع عمومی و اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی تسلیم نمایند.

انحلال
ماده 23- انجمن به تقاضای اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی با ذکر مورد و تصویب شورای سرپرستی سازمان زندان‌ها و امور تامینی و تربیتی کشور منحل می‌شود اعلام انحلال و ترتیب تحویل و تحول اسناد و اموال و پرسنل و اداره تاسیسات و اموال بر عهده اداره مذکور است. در تقاضای انحلال دلایل و جهات آن باید به طور صریح و مستند به شورای سرپرستی اعلام شود.
ماده 24- در صورت اعلام انحلال انجمن هیات مدیره و هیات عامل و کارکنان و اعضای انجمن از هر گونه فعالیت و تصرف در امور و اموال و اسناد ممنوعند. مستنکف طبق مقررات کیفری تحت تعقیب قرار خواهد گرفت.
ماده 25- در صورت اعلام انحلال انجمن اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی می‌تواند اداره امور انجمن را موقتاً تا تشکیل هیات مدیره جدید به عهده دادستان شهرستان یا رئیس دادگستری یا فرماندار محل واگذار نماید. در این صورت نماینده مذکور دارای کلیه وظایف و اختیارات انجمن و ارکان آن خواهد بود.
ماده 26- موارد انحلال انجمن‌ها به شرح زیر است:
الف- به حکم قانون.
ب- حکم مرجع قضائی صالح.
ج- تخطی انجمن از حدود وظایف خود و دخالت در امور اجرائی دیگر سازمان‌ها.
د- عدم ترتیب دفاتر رسمی مالی و عدم ارسال ترازنامه سالیانه تا یک ماه پس از اعلام کتبی اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی.
هـ - در صورتی که دو سوم اعضای هیات مدیره فوت یا استعفا کنند و یا به هر علت فاقد سمت شوند.
ماده 27- در صورتی که بازرسان منتخب مجمع عمومی فوت کرده یا استعفا کنند و با به هر علت فاقد سمت شوند هیات مدیره یا مدیرعامل با دعوت مجمع عمومی فوق‌العاده نسبت به تجدید انتخاب بازرس یا بازرسان مورد نظر اقدام می‌نماید.
ماده 28- در صورتی که مدیر عامل یا یکی از اعضای هیات مدیره فوت یا استعفا کرده یا به هر علت فاقد سمت شوند طبق مقررات این آئین‌نامه شخص یا اشخاص دیگری به جای آنان انتخاب می‌شوند.

اجراء
ماده 29- این اساسنامه با رعایت مواعد مندرج در ماده 2 قانون مدنی لازم‌الاجراست، اساسنامه انجمن حمایت زندانیان مرکز مصوب 22/2/1336 هیات وزیران و دیگر مقررات مغایر با این اساسنامه ملغی است. آئین‌نامه داخلی انجمن از طرف اداره کل اقدامات تامینی و تربیتی تهیه و پس از تصویب شورای عالی قضائی به اجرا در خواهد آمد.
ماده 30- این اساسنامه در 30 ماده و یک تبصره در تاریخ یازدهم اسفند ماه 1360 در اجلاس 218 به استناد لایحه قانونی الحاقی به ماده 1 قانون واگذاری اداره زندان‌ها و اصلاحیه آن به دادگستری به تصویب شورای عالی قضائی رسید.