آئین‌نامه نظارت و ارزیابی دادستانی انتظامی قضات
مصوب 8/4/1382 رئیس قوه قضائیه

در اجرای دقیق قانون وظایف و اختیارات رئیس قوه قضائیه مصوب 8 اسفند 1378 ماده 36 لایحه اصلاح قسمتی از قانون اصول تشکیلات دادگستری مصوب 14 اسفند ماه 1333 و ماده 27 قانون اصلاح پاره‌ای از قوانین دادگستری، مصوب 25 خرداد ماه 1356 آئین‌نامه‌ای به شرح ذیل تنظیم می‌گردد:
ماده 1- به منظور اعمال نظارت و ارزیابی مستمر دادسرای انتظامی قضات، به دستور دادستان انتظامی قضات، هیات‌های نظارت و ارزیابی، به کلیه واحدهای قضائی سراسر کشور اعزام می‌شوند.
ماده 2- نظارت و ارزیابی دادسرای انتظامی قضات به شرح ذیل می‌باشد:
الف: نظارت و ارزیابی مستمر و دوره‌ای.
ب: نظارت و ارزیابی فوق‌العاده.
ماده 3- نظارت و ارزیابی مستمر و دوره‌ای: بر اساس برنامه‌ریزی قبلی حتی‌المقدور یکبار در سال با ابلاغ صادره از سوی دادستان انتظامی قضات انجام می‌شود.
ماده 4- نظارت و ارزیابی فوق‌العاده: به دستور رئیس قوه قضائیه و یا در صورت وصول شکایت و یا گزارش امر مهم به تشخیص دادستان انتظامی احد از دادیاران انتظامی و یا هیاتی از دادسرای انتظامی به محل عزیمت و مبادرت به انجام نظارت و ارزیابی فوق‌العاده می‌نماید.
ماده 5- برنامه نظارت و ارزیابی‌های مستمر و دوره‌ای ابتدای هر سال توسط معاونت مربوطه تنظیم و مطابق جدول زمان‌بندی شده پس از تصویب دادستان انتظامی انجام خواهد شد.
ماده 6- در نظارت و ارزیابی فوق‌العاده، در صورت لزوم واحدهای قضائی به نحو مقتضی به صورت غیر محسوس و بدون اطلاع قبلی هم مورد نظارت و ارزیابی قرار می‌گیرند.
ماده 7- موضوعات مورد نظارت و ارزیابی مستمر اموری است از قبیل:
الف: کیفیت و کمیت کار قضائی.
ب: دانش قضائی.
ت: قدرت استنباط و شم قضائی.
ج: حسن خلق با همکاران و ارباب رجوع.
ح: رعایت شئون قضائی.
خ: رعایت نظم و انضباط اداری.
د: نظارت بر امور دفتری.
ذ: حسن شهرت.
تبصره 1- مدیریت‌های واحدهای قضائی در حسن اعمال مدیریت توسط هیات‌های نظارت و ارزیابی دادسرای انتظامی قضات نیز مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرند.
تبصره 2- روسای سازمان‌های وابسته و معاونین قوه قضائیه در صورتی که قاضی باشند و همچنین روسای کل دادگستری استان‌ها با مجوز ریاست قوه قضائیه مورد نظارت و ارزیابی قرار می‌گیرند.
ماده 8- اعضاء هیات به وسیله دادستان انتظامی یا با تفویض اختیار به یکی از معاونان دادستان از بین دادیاران انتظامی و عندالاقتضاء با سرپرستی احد از معاونان و یا یکی از دادیاران تشکیل می‌گردد.
ماده 9- هیات اعزامی پس از ورود به استان در جلسه قضات شرکت ضمن معارفه، توسط سرپرست هیات اهداف ماموریت تشریح می‌گردد.
ماده 10- به منظور تمهید محل استقرار و تسهیل انجام وظیفه هیات اعزامی در شهرستان و یا استان محل ماموریت باید قبلاً به وسیله دادستان انتظامی یا یکی از معاونین که امور ماموریت‌ها به عهده او واگذار شده با روسای کل دادگستری‌ها هماهنگی لازم به عمل آید.
ماده 11- عملکرد قضات شاغل و مامور به خدمت در سازمان بازرسی کل کشور و حفاظت اطلاعات کل قوه قضائیه و سازمان زندان‌های کشور و سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و سایر دستگاه‌ها همانند قضات شاغل در دادگستری‌ها و دادسراها مورد نظارت و ارزیابی دادستانی انتظامی قضات قرار می‌گیرند.
ماده 12- هیات‌های اعزامی از دادسرای انتظامی قضات موظفند گزارشات هیات‌های بازرسی قبلی را مورد مطالعه قرار داده تا تغییراتی که در این فاصله به عمل آمده در گزارش خود منظور دارند.
ماده 13- نظارت و ارزیابی از اول وقت اداری شروع و در پایان وقت اداری خاتمه و در صورت ضرورت خارج از وقت اداری نیز ادامه می‌یابد.
ماده 14- چنانچه هر یک از دادیاران انتظامی از حوزه ماموریت، گزارش یا پرونده‌ای مطالبه کرده و در مدت زمان متعارف خواسته دادیار اجابت نشده، دادیار مزبور می‌تواند شماره پیگیری را در اختیار هیات قرار دهد تا هیات تسریع در پاسخ را پیگیری نماید.
ماده 15- هیات اعزامی در صورت لزوم با رعایت موازین قانونی می‌تواند پیرامون عملکرد قضائی از قاضی پرونده و یا کارمند دلیل اقدامات مورد نظر را جویا شود.
ماده 16- به منظور ملاحظه و بررسی کیفی عملکرد قضائی قضات، هیات اعزامی چند فقره پرونده مورد عملکرد آنان را از دفاتر ثبت کلاسه و دادنامه و اجرای احکام مطالبه و مطالعه و اظهار عقیده می‌نماید. هیات موظف است نظرات و ارزیابی‌های مدیران را راجع به قضات زیر مجموعه خود نیز اخذ کرده و در ارزیابی خود منظور بدارند.
ماده 17- هیات اعزامی حسن اجرای بخشنامه‌های رئیس قوه قضائیه را بررسی، در صورت مشاهده تخلف جهت تعقیب انتظامی مراتب را صورتجلسه و در گزارش خود منعکس می‌نماید.
ماده 18- علاوه بر مسئولیت دادسرای انتظامی در امر نظارت و ارزیابی روسای کل دادگستری‌ها به عنوان نمایندگان قوه قضائیه در استان‌ها در راستای وظیفه مدیریتی و نظارتی و به منظور حسن تمشیت امور در حوزه قضائی خود باید هیات نظارت و ارزیابی استانی تشکیل و هیات مزبور را در فواصل زمانی معین به کلیه مناطق استان جهت نظارت و ارزیابی اعزام نمایند. مشروح بررسی و ارزیابی توسط رئیس کل دادگستری استان هر شش ماه یکبار به دادستان انتظامی قضات گزارش شود.
تبصره- در نظارت و ارزیابی در مواردی که ایرادات مورد لحاظ جزئی باشد هیات‌ها می‌توانند جهت رفع آن تذکر شفاهی بدهند.
ماده 19- در صورت ضرورت، مدت ماموریت از سوی دادستان انتظامی تمدید خواهد شد.
ماده 20- هر گاه هیات اعزامی دادسرای انتظامی قضات ضمن انجام ماموریت با موضوعاتی برخورد کند که واجد اهمیت است ولی در احکام ماموریت آنها منظور نشده باشد مراتب را فوراً به دادستان انتظامی گزارش و کسب تکلیف می‌نمایند.
ماده 21- دادیاران انتظامی و نیز هیات‌های نظارت و ارزیابی گزارش کار خود را مستقیماً به دادستان انتظامی تسلیم خواهند نمود.
ماده 22- گزارشات نظارت و ارزیابی محرمانه بوده و هر گونه اطلاعی در رابطه با موضوع ماموریت و نتیجه نظارت و ارزیابی به هر مقامی به جز رئیس قوه قضائیه و دادستان انتظامی ممنوع است.
ماده 23- اقدامات هیات نظارت و ارزیابی نباید بهانه‌ای برای ایجاد وقفه در کارهای جاری قسمت‌های تحت نظارت و ارزیابی گردد.
ماده 24- چنانچه در حین انجام وظیفه هیات اعزامی فساد یا عملی برخلاف قانون که واجد وصف مجرمانه یا منافی با حیثیت و شئون منصب قضاء کشف شود و قبح عمل ارتکابی در حدی باشد که محاکمه مرتکب را ایجاب نماید هیات مکلف است فوراً مراتب را به دادستان انتظامی قضات گزارش کرده و کسب تکلیف کند.
ماده 25- هیات نظارت و ارزیابی حق دخالت در وظایف روزمره قضات و مدیران و کارکنان را نداشته و ملزم به رعایت کامل آداب و احترامات مناسب با شان قضات و دستگاه قضائی می‌باشد و چنانچه موجبات هتک حیثیت و حرمت قضات و یا تضعیف دستگاه قضائی را ایجاد کنند توسط دادستان مورد تعقیب انتظامی قرار خواهد گرفت.
ماده 26- هیات نظارت و ارزیابی می‌تواند اطلاعات مورد نیاز را به نحو مقتضی از جمله با استفاده از مشاهدات، مطالعه سوابق و پرونده‌های موجود و تهیه مدارک لازم از آنها، مصاحبه و استطلاع و کسب نظر از مقام مسئول جمع‌آوری نماید. اطلاعات و گزارشات می‌بایستی مستند و علمی بوده و به دور از هر گونه گرایش شخصی و یا جناحی و گروهی تنظیم شده باشد.
ماده 27- در پایان ماموریت و قبل از ترک استان هیات اعزامی در جلسه قضات دادگستری استان شرکت و استنباط اجمالی خود را از وضعیت دادگستری استان مطرح می‌نماید.
ماده 28- هیات اعزامی در گزارش تقدیمی که از سوی دادستان انتظامی عندالاقتضاء جهت استحضار و صدور دستور مقتضی تقدیم رئیس قوه قضائیه می‌شود قضاتی را که استحقاق تشویق داشته باشند پیشنهاد تشویق از قبیل اعطاء پایه، ارتقاء سمت و غیره و نسبت به قضات متخلف پیشنهاد تنزل پایه یا سمت یا تغییر محل ماموریت و یا از دادگاه عالی انتظامی قضات درخواست تعقیب انتظامی و یا پیشنهاد تعلیق از شغل قضاء را جهت تعقیب کیفری حسب مورد می‌نماید و به دستور دادستان انتظامی مراتب در سوابق حفاظتی نظارت و ارزشیابی قضات ضبط و نگهداری می‌شود.
ماده 29- این آئین‌نامه در 29 ماده و سه تبصره تنظیم و در تاریخ 8/4/1382 به تصویب رئیس قوه قضائیه رسیده است.