آئین‌نامه اجرایی ماده (2) قانون حفظ و حمایت از
منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور
مصوب 16/12/1371 هیأت وزیران

ماده 1- تشخیص منابع ملی شده و مستثنیات ماده (2) قانون ملی شدن جنگل‌ها بر اساس تعریف مصرح در فصل اول قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع به عهده وزارت جهاد سازندگی است که از طریق سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور اقدام می‌نماید.
ماده 2- در برگ تشخیص، خصوصیات منابع ملی از حیث وضع طبیعی و تعریف قانونی همچنین مشخصات ثبتی، نسق زراعی، محل وقوع، حدود و مساحت منطقه مورد بازدید و مستثنیات موضوع ماده (2) قانون ملی شدن جنگل‌ها با استعلام از مراجع ذیربط ذکر می‌شود و هر گاه در مرز منطقه مورد بازدید کوه یا رودخانه یا بزرگراه یا جاده عمومی وجود داشته باشد شرح داده می‌شود تا محل منابع و مستثنیات آن از هر حیث مشخص باشد.
ادارات ثبت اسناد و کشاورزی و سایر مراجع موظفند اطلاعات لازم را در اختیار مأمورین سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور قرار دهند.
ماده 3- مأمور بازدید کننده منطقه باید از منطقه مورد بازدید نقشه تهیه نماید و در صورت عدم امکان، کروکی تهیه نموده و تحقیقات لازم را به وسایل مقتضی نسبت به وضعیت منطقه مورد بازدید و مستثنیات قانونی آن بنماید و اگر احراز کند که مستحدثات بعد از تصویب قانونی ملی شدن جنگل‌ها احداث شده تاریخ احداث و دلایل آن را در برگ بازدید بنویسد و با اظهارنظر به واحدی که او را مأمور رسیدگی نموده تسلیم کند.
تبصره 1- آگهی موضوع ماده (2) قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی، علاوه بر روزنامه کثیرالانتشار و روزنامه محلی باید جداگانه تکثیر شود و به وسیله مأموران انتظامی برای اطلاع اهالی در معابر و اماکن عمومی محل وقوع رقبه الصاق گردد. در آگهی باید محل قبول اعتراضات و نتیجه عدم اعتراض قید شود. مأموران انتظامی موظفند ظرف یک هفته آگهی را الصاق کرده و مراتب را به صورت کتبی به مرجع ارسال کننده آگهی اعلام کنند.
تبصره 2- در آگهی باید نام و موقعیت رقبه و در صورت داشتن مشخصات ثبتی شماره پلاک‌های اصل و فرعی بخش ثبتی، حدود و مساحت کل محدوده مورد تشخیص با تعیین مساحت مستثنیات و منابع ملی قید شود.
تبصره 3- نسبت به هر منطقه نزدیک‌ترین محلی که روزنامه در آنجا منتشر می‌شود روزنامه محلی محسوب می‌شود.
ماده 4- چنانچه ظرف شش ماه از تاریخ اخطار به وسیله انتشار آگهی یا الصاق آن در معابر عمومی اعتراض نرسیده باشد مرجع ذی‌ربط در سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور موظف است مراتب را به اداره ثبت اسناد و املاک محل اعلام نماید تا مطابق ماده (2) قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور و ماده (39) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع و ماده (13) آئین‌نامه قانون ملی شدن جنگل‌ها نسبت به منابع ملی مورد تشخیص، سند مالکیت تحت عنوان منابع ملی به نام دولت جمهوری اسلامی ایران (با نمایندگی وزارت جهاد سازندگی) صادر گردد.
تبصره 1- مبدأ مهلت قانونی اعتراض، تاریخ انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار خواهد بود. هر گاه آخرین روز مهلت قانونی مصادف با روز تعطیل باشد اولین روز بعد از تعطیل آخرین روز محسوب می‌شود.
تبصره 2- سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور مطابق ماده (29) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور در انجام مقررات ثبتی و صدور سند مالکیت جهت منابع ملی مورد تشخیص بجز حقوقی که به سر دفتران اسناد رسمی تعلق می‌گیرد از پرداخت کلیه هزینه‌های ثبتی اعم از حق‌الثبت و هزینه مقدماتی و غیره معاف می‌باشد.
ماده 5- اعتراض نسبت به تشخیص منابع ملی و مستثنیات ماده (2) قانون ملی شدن جنگل‌ها بر اساس مقررات قانونی تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع ماده (56) قانون جنگل‌ها و مراتع مصوب 1367 مورد رسیدگی قرار می‌گیرد.
ماده 6- ترتیب وصول و ثبت اعتراضات، تشکیل جلسات و نحوه رسیدگی هیأت‌ها و پرداخت حق‌الزحمه اعضاء و همکاران هیأت که علاوه بر وظایف محول شده، خارج از وقت اداری همکاری می‌نمایند و نحوه وصول و تأمین هزینه‌های مربوط مطابق آئین‌نامه‌ای است که به استناد تبصره (6) قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی به تصویب وزارت جهاد سازندگی می‌رسد.
ماده 7- تأمین و تدارک امکانات، تجهیزات و لوازم و ابزار کار مورد نیاز هیأت‌های مقرر در قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع ماده (56) قانون جنگل‌ها و مراتع بر عهده سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور می‌باشد.
ماده 8- در مواردی که تشخیص منابع ملی شده و مستثنیات ماده (2) قانون ملی شدن جنگل‌ها بر اساس مقررات مربوط و ماده (56") اصلاحی قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع کشور انجام شده باشد حسب مورد به ترتیب زیر رفتار می‌گردد:
الف- در صورتی که به اجرای مقررات ماده (56) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع اعتراض شده باشد و موضوع در کمیسیون مقرر در ماده (56) مورد رسیدگی واقع نشده باشد، اعتراضات رسیده برای رسیدگی به هیأت مقرر در ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده (56) قانون جنگل‌ها و مراتع ارجاع می‌شود.
ب- چنانچه به اجرای مقررات ماده (56) اعتراض نشده باشد پس از انقضاء مهلت مقرر در ماده (56) قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع حسب تقاضای سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور ادارات ثبت موظف به صدور سند مالکیت به نام دولت جمهوری اسلامی خواهند بود.
ماده 9- پس از صدور رأی هیأت ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده (56) قانون جنگل‌ها و مراتع چنانچه در محدوده منابع ملی شده تصرفات غیر مجاز وجود داشته باشد با اعلام واحد ذی ربط در سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور قوای انتظامی به استناد تبصره (4) قانون تعیین تکلف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده (56) قانون جنگل‌ها و مراتع مکلف به خلع ید از تصرفات مذکور خواهند بود.
تبصره- در مورد خلع ید از تصرفات غیر مجاز در منابع ملی قطعیت یافته قبل از تاریخ 16/12/1365 از طریق مراجع قضائی اقدام می‌شود.
ماده 10- در اجرای این آئین‌نامه وزارت دادگستری، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، وزارت کشاورزی و سایر مراجع ذیربط مکلف به انجام همکاری‌های لازم با وزارت جهاد سازندگی (سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور) می‌باشند.
ماده 11- سازمان برنامه و بودجه مکلف است بنابر پیشنهاد وزارت جهاد سازندگی هزینه‌های اجرایی این ماده قانون را اعم از خرید ماشین‌آلات، تجهیزات و امکانات و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز، هر ساله تأمین و در بودجه عمومی کشور منظور نماید.