ماده 1 – اصطلاحات به کار رفته در این قانون دارای معانی مشروح ذیل است:

الف – حفاظت: به معنای کلیه فعالیت های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزشهای مادی است همچون بناهای تاریخی

ب – مرمت: عملیات تخصصی و همه جانبه (کمی و کیفی) است که هدف آن حفظ، بیان و آشکار کردن ارزشهای تاریخی، فرهنگی و زیبایی شناختی یک اثر با لحاظ اصالت و یکپارچگی آن است و مراحل گوناگونی اعم از تداوم، تثبیت و استحکام بخشی از بازگردانی وضعیت موجود به وضعیت اصیل و پایدار را شامل می شود.

پ – احیاء: فرآیندی هدفمند از مجموعه اقدامات را شامل می شود که به منظور حفاظت و ارتقای کیفی با حفظ اصالت و یکپارچگی در بافتهای تاریخی – فرهنگی انجام می شود.

ت – صیانت: به معنای کلیه فعالیت های پسینی و پیشینی در خصوص پاسداری از ارزشهای معنوی است همچون ارزشهای بناهای معنوی که مربوط به تاریخ و فرهنگ یک کشور باشد.

ث – حریم بنا: نواحی اطراف یک اثر فرهنگی، تاریخی، طبیعی ملی یا جهانی که همراه با ضوابط و مقررات قانونی با هدف محافظت مؤثر از آن اثر و حمایت های قانونی به عنوان لایه های حفاظتی (منظری، ساختاری، عملکردی) بر روی نقشه، مشخص می شود.

ج – محدوده بافت: محدوده یک منطقه تاریخی و فرهنگی ثبت شده که همراه با ضوابط و مقررات قانونی با هدف محافظت مؤثر از آثار فرهنگی، تاریخی، طبیعی ملی یا جهانی موجود در آن منطقه و حمایت های قانونی به عنوان لایه های حفاظتی (منظری، ساختاری، عملکردی) بر روی نقشه، مشخص می شود.

چ – کاربری متناسب: حفظ و ارتقای هویت و ارزشهای اثر با بهره گیری از ظرفیت ها و مزیتهای تاریخی، فرهنگی و طبیعی و همچنین اجتماعی – اقتصادی آن برای پاسخگویی به نیازهای معاصر وفق ضوابط و مقررات و قوانین ناظر به موضوع.

ح – طرح ویژه حفاظت و احیای بافتهای تاریخی – فرهنگی: طرحی است که با توجه به ویژگی، ظرفیت و مزیت تاریخی، فرهنگی و طبیعی بافت تاریخی – فرهنگی شهر و روستا با هماهنگی و همکاری نزدیک کلیه دست اندرکاران و ذی نفعان در مقیاس کل تا جزء به همراه طرح مدیریتی مربوطه ارائه شده و تکالیف همه دست اندرکاران در آن روشن باشد. در این طرح علاوه بر تنظیم روابط این بخش از شهر و روستا با سایر تقسیمات شهری و روستایی، زمینه های توسعه هماهنگ شهری و روستایی مد نظر قرار می گیرد.

خ – حمایت: بسترسازی مناسب برای توانمندسازی مالکان و بهره برداران و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان بافتهای تاریخی – فرهنگی

د – سازمان: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

ماده 2 – به منظور حمایت از مرمت و احیای بافتهای تاریخی – فرهنگی، سازمان مکلف است:

الف – با همکاری وزارتخانه های راه و شهرسازی، کشور و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی حداکثر ظرف مدت شش ماه پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه چهارچوب طرحهای ویژه حفاظت و احیای بافتهای تاریخی – فرهنگی (از جمله تعیین حریمها) با رویکرد صیانت از ارزشهای تاریخی – فرهنگی و ارتقای کیفیت زندگی ساکنان این محدوده ها با رعایت حقوق مالکانه و در چهارچوب قوانین و مقررات ذی ربط اقدام کند.

ب – ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون، دستورالعمل های مورد نیاز برای مدیریت بهره برداری، نگهداری و پشتیبانی بناها، اماکن و بافتهای تاریخی – فرهنگی با اولویت واگذاری فعالیت ها به بخش غیردولتی را تهیه و ابلاغ کند.

ماده 3 – وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مکلفند با همکاری سازمان و شهرداری ها در مدت پنج سال پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه، تصویب و اجرای طرحهای ویژه حفاظت و احیای محدوده بافتهای تاریخی – فرهنگی حسب مورد از طریق شورای عالی شهرسازی و معماری یا کمیسیون های ماده (5) قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری مصوب 22 /12 /1351 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن اقدام کنند .

تبصره – رعایت حقوق مالکانه مردم و سایر حقوق قانونی و شرعی در اجرای مواد (2) و (3) این قانون الزامی است.

ماده 4 – وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مکلف است با استفاده از امکانات موجود نسبت به آموزش و تربیت استادکاران و کاردان های تجربی در زمینه های حفاظت و احیای بناها و اماکن تاریخی – فرهنگی اقدام کند.

تبصره – سازمان موظف است ساز و کار طراحی و اجرای فعالیت های مرتبط را به گونه ای برنامه ریزی، تنظیم و تدوین کند که استفاده از نیروهای موضوع این ماده در اولویت قرار گیرد.

ماده 5 – وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری و آموزش و پرورش مکلفند با مشارکت سازمان، سرفصل، محتوای دروس و شیوه آموزش رشته های مرتبط با حفاظت و احیای بناها و بافتهای تاریخی – فرهنگی با رویکرد مهارت آموزی در این تخصص ها را اصلاح و یا تکمیل کنند.

ماده 6 – سازمان برنامه و بودجه کشور مکلف است با همکاری سازمان، وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ظرف مدت یک سال پس از تصویب این قانون نسبت به تهیه نظام فنی و اجرائی اختصاصی مربوط به بناها و بافتهای تاریخی – فرهنگی اقدام کرده و به تصویب هیأت وزیران برساند.

ماده 7 – بانکها و مؤسسات اعتباری مکلفند اسناد مالکیت مربوط به بناهای ثبت شده در فهرست آثار ملی را که مالکیت آنها قابل انتقال باشد به عنوان وثیقه اخذ تسهیلات مرمت و احیاء بپذیرند.

ماده 8 – در مواردی که حریم بناها و محدوده بافتهای تاریخی – فرهنگی موضوع این قانون در بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری موضوع «قانون حمایت از احیاء، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری» مصوب 12 /10 /1389 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن قرار داشته باشد، به نسبت سهم مساحت این بناها و بافتها از کل مساحت بافتهای فرسوده، اعتبارات، تسهیلات و امتیازات موضوع قانون مذکور با رعایت ضوابط حفاظت از بافتهای تاریخی – فرهنگی به حریم بناها و محدوده بافتهای تاریخی – فرهنگی نیز اختصاص می یابد.

تبصره – بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از طریق بانکهای عامل موظف است به نسبت مذکور در این ماده تسهیلات بانکی موضوع ماده (15) «قانون حمایت از احیاء، بهسازی و نوسازی بافتهای فرسوده و ناکارآمد شهری» را به امر احیاء و حفاظت بناها و بافتهای تاریخی – فرهنگی اختصاص دهد.

ماده 9 – کلیه دستگاههای اجرائی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری مصوب 8 /7 /1386 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مکلفند برنامه های خود در ارتباط با رفع نیازهای موجود درحوزه های خدماتی، تجهیزاتی و نیز زیرساختهای مورد نیاز برای ارتقای کیفیت زندگی در بافتهای تاریخی – فرهنگی هر شهر/ روستا را ظرف مدت شش ماه پس از تصویب شورای برنامه ریزی و توسعه استان به مورد اجراء گذارند. اجرای برنامه فوق باید به گونه ای باشد که بر اساس بودجه سنواتی حداکثر ظرف مدت ده سال از تصویب این قانون سطح خدمات و تأمین زیرساخت های مورد نیاز این محدوده ها از سطح میانگین شهر/ روستای ذی ربط پایین تر نباشد.

تبصره – شورای برنامه ریزی و توسعه هر استان موظفند به نسبت اعتبارات اختصاص یافته به بافتهای تاریخی – فرهنگی هر شهر/ روستا موضوع ماده (8) این قانون، اعتبارات مورد نیاز را برای ساخت و تجهیز فضاها و ساختمان های عمومی و خدماتی در محدوده مصوب بافتهای تاریخی – فرهنگی آن شهر/ روستا، از محل اعتبار توزیعی در سهم دستگاه ذی ربط با اولویت تأمین کنند.

ماده 10 – در رسیدگی به تخلفات ساختمانی املاک واقع در حریم آثار و محدوده بافتهای تاریخی – فرهنگی، کمیسیون های موضوع مواد (99) و (100) قانون شهرداری ها، مکلفند منحصراً قلع و قمع مستحدثات بدون پروانه و یا مازاد بر پروانه ساختمانی صادر شده را در صدور رأی لحاظ کنند.

ماده 11 – دولت مکلف است از طریق نهادهای ذی ربط در تعیین مقررات مربوط به طرحهای توسعه و عمران، تدابیر و اقدامات جبران محدودیت های اعمال شده از قبیل تراکم در خصوص املاک واقع در محدوده بافتهای تاریخی – فرهنگی موضوع این قانون را پیش بینی کند.

ماده 12 – هرگونه مرمت، احیاء، تعمیرات اساسی و بهره برداری از املاک تاریخی – فرهنگی ثبت شده و یا املاک واجد ارزشهای تاریخی – فرهنگی موضوع این قانون در صورت استقرار فعالیت های مطابق با ضوابط میراث فرهنگی، از هزینه های مربوط به تغییر کاربری، مرمت و بازسازی معاف می باشند.

ماده 13 – دستگاههای اجرائی و نهادها مکلفند هزینه های مربوط به پژوهش، حفاظت و مرمت آثار منقول و غیرمنقول ثبت شده در فهرست آثار ملی و آثار واجد ارزش تاریخی – فرهنگی و فهرست های ذی ربط مربوط به آثار در اختیار و یا در حیطه موضوع تخصصی همان دستگاه را از محل اعتبارات خود تأمین کنند. این اعتبارات در چهارچوب ضوابط قانونی سازمان هزینه می شود.

ماده 14 – شهرداری ها و شورای اسلامی شهرهای دارای بافت تاریخی – فرهنگی مصوب، مکلفند در تخصیص بودجه عمرانی سالانه شهر، بافتهای مذکور را در اولویت قرار دهند.

ماده 15 – سازمان مکلف است ظرف مدت دو سال از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون با بررسی و پایشهای مقتضی، بناهای واجد ارزش برای ثبت در فهرست آثار ملی و فهرست های ذی ربط را رسماً اعلام کرده و در اختیار عموم قرار دهد.

ماده 16 – سازمان اداری و استخدامی کشور مکلف است با همکاری وزارت کشور و سازمان تدابیر و اقدامات لازم جهت ایجاد ساختار مناسب اداری را در شهرداری های شهرهای دارای بافت تاریخی – فرهنگی مصوب انجام دهد.

ماده 17 – دولت مکلف است تدابیر و اقدامات لازم برای بیمه بناهای تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی و فهرست های ذی ربط را انجام دهد.

قانون فوق مشتمل بر هفده ماده و چهار تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ دوم تیرماه یکهزار و سیصد و نود و هشت مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در تاریخ 12 /4 /1398 به تأیید شورای نگهبان رسید.